Het biologisch manifest van een moeder

 

Het biologisch manifest van een moeder

Sandra Steingraber beschrijft waarom ze kiest voor biologisch voedsel. Zij komt tot de volgende conclusies:
1. biologisch voedsel bevat minder restanten van pesticiden en gif
2. biologisch voedsel is goed voor kinderen
3. biologische landbouw is goed voor aanstaande moeders
4. Biologische landbouw beschermt lucht en water
5. Biologische landbouw is goed voor de volksgezondheid

Een moeder verklaart het belang van biologisch voedsel
Bijna twintig jaar lang zwierf ik over de wereld als bioloog. Ik onderzocht de wisselwerking tussen allerlei organismen en hun natuurlijke omgeving in de regenwouden van Costa Rica, de woestijnen van Sudan, riviertjes in Mexico en pijnboombossen in Minnesota in de Verenigde Staten. Ik sliep in tenten, slaapzalen, boerderijen en hutjes. Ik stond soms ’s ochtends al om vier uur ergens op een vliegveld en kwam altijd en overal geld te kort.
Mijn veldonderzoek beperkt zich tegenwoordig tot het vogelhuisje in de achtertuin. Ik leer mijn 4-jarige dochter Faith, die mijn beduimelde vogelgids heeft gekregen, de verschillende vogelgeluiden. Ik fluister hun namen tegen mijn zoon Elijah als ik hem de borst geef in de schommelstoel naast het raam dat uitkijkt op de tuin. En als we allemaal liggen te slapen in ons grote bed – terwijl één kind mijn haar vasthoudt en het andere overdwars op mijn buik ligt – voel ik mij meer dan ooit verbonden met mijn omgeving. Ik dien als voedselbron, veilige haven en zachte plek om te slapen. Ik ben zelf een ecosysteem geworden.
Het enige wat kinderen nodig hebben, is een onuitputtelijke hoeveelheid liefdevolle aandacht van hun ouders. Mijn man, Jeff, en ik proberen dan ook zo veel mogelijk tijd met onze kinderen door te brengen. Maar we moeten ook geld verdienen: ik als schrijver, Jeff als beeldhouwer.
En dat brengt mij op ons huishoudboekje. In ons gezin is geld een manier om tijd te kopen met Faith en Elijah. Hoe meer ik met één dollar kan doen, hoe meer tijd ik heb voor het voorlezen van verhaaltjes en het dansen rond de keukentafel. Om daar nog meer tijd voor te krijgen, vroegen we onlangs een financieel adviseur om raad. Wij dachten dat een buitenstaander misschien uitgaven in ons budget kon ontdekken waarop we nog konden bezuinigen, zodat we nog minder hoefden te werken.

De adviseur liep snel onze lijst met maandelijkse uitgaven na. Tot onze opluchting – maar eigenlijk ook wel teleurstelling – vond ze nauwelijks ruimte voor bezuinigingen. We hebben maar één auto, kopen onze kleren in dumpwinkels, op de maandelijkse verzekeringspremies was weinig af te dingen. Eindelijk tikte ze met haar vinger op een van onze kostenposten. ‘Kijk,’ zei Becky, ‘dit lijkt mij aan de hoge kant.’ We leunden over de tafel. Ze wees naar het bedrag voor de boodschappen: 140 dollar per week voor een gezin van vier personen. ‘En nog iets’, zei ze met enige aarzeling: ‘Ik zie geen giften aan goede doelen.’ Hadden we die misschien over het hoofd gezien?

Ik zuchtte diep. Nee, die hadden wij niet over het hoofd gezien. De afwezigheid van donaties aan goede doelen en ons genereuze voedselbudget waren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vrijwel al het eten dat Jeff en ik kopen, is biologisch geteeld. Het investeren in een gezonde omgeving voor mijn kinderen en het uitgeven van mijn zuurverdiende geld aan biologische boeren, is deel van mijn levensstijl.
Simpel gezegd: wij hebben ervoor gekozen een agrarisch systeem te ondersteunen dat geen giftige chemicaliën gebruikt bij het verbouwen van ons voedsel. Ik realiseerde mij daarom dat het tijd was om mijn Biologisch Manifest te schrijven, onderbouwd met argumenten die aantonen dat het kopen van biologisch voedsel op de lange termijn verstandig, ethisch verantwoord en zelfs kostenbesparend is. Hieronder volgt het resultaat.

1. Biologisch voedsel bevat minder restanten van pesticiden
Biologisch boeren betekent een verbod op bestrijdingsmiddelen, zodat er geen chemische stoffen in het eindproduct zitten. Dit simpele feit is wetenschappelijk onderbouwd in 2002 toen een gerenommeerd wetenschappelijk vaktijdschrift het eerste vergelijkend onderzoek publiceerde van de hoeveelheden pesticiden in biologisch voedsel en ander voedsel.  Na bestudering van meer dan 90 duizend monsters troffen onderzoekers in bijna driekwart van het conventionele voedsel resten pesticiden aan. In driekwart van de biologische monsters zat niets – en in het kwart waar wél iets in zat, was de hoeveelheid gif beduidend lager dan in het gewone voedsel.

2. Biologisch voedsel is goed voor kinderen
Chemische bestrijdingsmiddelen vallen het zenuwstelsel van ongedierte aan. Dit soort middelen wordt vaak gebruikt in de fruitteelt en bij het kweken van groenten. In 2003 werd onderzocht in welke hoeveelheden deze chemische middelen voorkwamen in de urine van kleuters in Seattle. De kinderen die geen biologisch geteeld voedsel aten, hadden gemiddeld negen keer zoveel van deze stoffen in hun urine dan kinderen die biologisch aten.
Maar: is nu onomstotelijk vast te stellen dat biologisch geteeld voedsel per definitie gezonder is voor kinderen? Op dit punt legt de wetenschap het af tegen het gezonde verstand. Wetenschappers weten nog niet in welke hoeveelheden pesticiden schadelijk zijn voor de gezondheid van volwassenen. Er is zelfs nog minder bekend over de effecten daarvan op kinderen. Dit is het grijze gebied dat in wetenschappelijke termen wordt omschreven als ‘risico onbekend’.
De redenen voor deze onwetendheid zijn legio. Toen ik onderzoek deed voor mijn boek Living Downstream, ontdekte ik dat van veel bestrijdingsmiddelen die op de markt zijn, nooit adequaat is onderzocht of deze kanker kunnen veroorzaken. Nog minder onderzoek is gedaan naar de invloed van dit soort middelen op de groei van een foetus, op miskramen, het verstoren van het hormonale evenwicht, het later of eerder beginnen van de puberteit of de vruchtbaarheid. Onderzoek bij dieren toont aan dat er alle reden is bezorgd te zijn over deze risico’s.
Ik ontdekte ook dat het meeste onderzoek naar het blootstellen van mensen aan een bepaalde hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in voedsel, is gebaseerd op de eetgewoonten van volwassenen – en dat terwijl iedere moeder weet dat kinderen over het geheel genomen weliswaar minder eten, maar van bepaalde soorten voedsel veel meer naar binnen werken dan hun ouders. Ik eet normaal gesproken geen twee bananen en twee avocado’s per dag, maar mijn zoon – dertien kilo – doet dat wel.
Ook is het van belang te bedenken dat jonge kinderen nog niet beschikken over de biologische afweermechanismen tegen giftige stoffen in bestrijdingsmiddelen die volwassenen wel hebben. Elk volwassen mens heeft bijvoorbeeld een natuurlijke buffer tussen de bloedbaan en de hersenen, maar die vormt zich pas na zes maanden. Heel jonge kinderen zijn daardoor veel kwetsbaarder voor giftige stoffen, zelfs bij lage doseringen.
Pesticiden zijn per definitie vergif. Ik hoef niet te wachten op nieuwe onderzoeken. Mijn intuïtie vertelt mij dat voedsel zonder gif beter is voor mijn kinderen dan voedsel met gif.

3. Biologische landbouw is goed voor aanstaande moeders
Een vrouwenlichaam is de eerste leefomgeving van een kind, zei verloskundige Katsi Cook eens. Deze simpele opmerking werd het uitgangspunt voor mijn boek Having Faith, waarin ‘de ecologie van de zwangerschap’ wordt uitgeplozen (zie Ode 52). Ik heb er vier jaar aan gewerkt, maar al dat werk kan eigenlijk worden samengevat in twee zinnen. Eén: als de leefomgeving van een mens is vergiftigd, is het ecosysteem van het menselijk lichaam dat ook. Twee: als zich in het lichaam van een aanstaande moeder allerlei giftige stoffen bevinden, komen die ook in het lichaam van de baby terecht.
De placenta, die zulk fantastisch werk verricht door bacteriën en virussen buiten het vruchtwater in de moederschoot te houden, is niet in staat giftige stoffen onschadelijk te maken. Minuscule hoeveelheden pesticiden hebben onbelemmerd doorgang. Zij komen uit de bloedstroom van de moeder via de navelstreng in de bloedstroom van de baby terecht. Bestrijdingsmiddelen die bestaan uit grotere moleculen worden gedeeltelijk afgebroken door de enzymen in de placenta, maar komen toch voor een deel bij het kind. Ironisch genoeg zijn sommige restanten daarna zelfs nog giftiger.

4. Biologische landbouw beschermt lucht en water
Vorig jaar werd ik gebeld door een journalist van de lokale krant. Hij wilde graag mijn reactie op het nieuws dat het door giftige windvlagen in de Amerikaanse staat Illinois niet langer mogelijk was om op een winstgevende manier druiven te verbouwen in dat gebied.  Met andere woorden: in de plaats waar ik ben opgegroeid, bevat de wind (!)zoveel verdelgingsmiddel, dat de bladeren van druivenplanten omkrullen en doodgaan. (Kersenbomen sterven overigens door dezelfde oorzaak.) Ik keek naar mijn zoontje die op de veranda met zijn blokken speelde, terwijl een licht briesje zijn blonde haartjes liet opwaaien en vroeg mij af wat deze vergiftigde lucht voor invloed zou hebben op de kinderen die  deze inademen.
Bij een onderzoek naar de kwaliteit van het drinkwater in mijn woonplaats, ontdekte ik dat daar standaard twee soorten verdelgingsmiddel in voorkwamen: alachloor en atrazine. Geen van beide stoffen kwam voor in de maximaal toegestane hoeveelheid, maar dat stelde mij niet gerust. Deze hoeveelheden waren namelijk nooit onderzocht op hun invloed op menselijke embryo’s en foetussen.
Bestrijdingsmiddelen blijven nu eenmaal niet op de velden waarop ze worden gesproeid. Zij verdampen en komen terecht in de luchtstroom. Kleine deeltjes dwarrelen kilometers verder met de wind. Ze komen terecht in de regen die naar beneden valt, zitten in mist en dringen binnen in de kristalstructuren van sneeuwvlokken. Zij waaien met alle winden mee en blijven achter in sloten en rivierbeddingen. Zij dringen door de bodem heen en komen in het grondwater terecht. Biologische landbouw daarentegen vergiftigt geen waterputten en reservoirs. Het vernietigt geen wijngaarden en fruitkwekerijen. Deze manier van telen laat sneeuw, mist en regen hun natuurlijke zuiverheid behouden en houdt daardoor onze leefomgeving schoon.

5. Biologische landbouw is goed voor de volksgezondheid
Boeren en hun kinderen krijgen vaker bepaalde soorten kanker dan andere bevolkingsgroepen.  Er wordt steeds meer wetenschappelijk bewijs gevonden voor de veronderstelling dat de blootstelling aan bestrijdingsmiddelen daarvan de oorzaak is. Andere onderzoeken hebben mogelijke verbanden aangetoond tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw en aangeboren afwijkingen. Een onderzoek in Californië wijst bijvoorbeeld uit dat het wonen bij landbouwgebieden waar met bestrijdingsmiddelen wordt gewerkt, de kans op doodgeboren kinderen en kinderen met aangeboren afwijkingen verhoogt. Onderzoekers ontdekten dat de baby’s van moeders die binnen anderhalve kilometer van dit soort gebieden woonden, tijdens de eerste vier maanden van de zwangerschap het grootste risico liepen. Ook in de Amerikaanse staten Minnesota en Iowa is ontdekt dat kinderen van boeren en kinderen in de buurt van agrarische gebieden, vaker geboorteafwijkingen vertonen.
Naast al het verdriet, de ellende en het menselijk lijden, kost de constatering van kanker of een geboorteafwijking de gemeenschap geld. Die zienswijze vormt in feite de basis voor het economisch bewustzijn van biologische landbouw. Biologisch voedsel is meestal duurder dan voedsel dat met chemicaliën wordt verbouwd. Dat komt onder meer omdat het biologisch verbouwen van gewassen aan strikte regels is gebonden, dat het arbeidsintensiever is en dat biologische boerderijen vaak kleiner zijn.
Aan de andere kant: de conventionele landbouwmethode brengt veel indirecte kosten met zich mee. Het schoonmaken van verontreinigd water, het verlies aan fauna en de toenemende kosten van de gezondheidszorg voor boerenfamilies zijn er nog maar een paar. Deze kosten worden weliswaar niet doorberekend in de prijs die we bij de groenteboer betalen, maar we vinden ze wel terug in onze belastingen en verzekeringspremies.
Als de vraag naar biologische producten toeneemt, zullen de prijzen dalen. In de tussentijd maak ik biologisch voedsel betaalbaar voor mijn gezin door geen geld te geven aan een kankerfonds. In plaats daarvan stop ik dat geld in de kassa van mijn biologische boer. Door het kopen van zijn voedsel, geef ik mijn eigen gezin gezond te eten en draag zo een steentje bij aan het voorkomen van kanker en geboorteafwijkingen op het Amerikaanse platteland.

Met toestemming overgenomen van ODE.
ODE is een onafhankelijk opinietijdschrift over mensen en ideeën die de wereld veranderen.