Koper

Koper, een onmisbaar metaal.

Koper is een prachtig metaal, dat naast goud het enige gekleurde metaal is. Het heeft een mooie warme gloed en wordt al duizenden jaren voor siervoorwerpen gebruikt.

Maar dat niet alleen. Het is een essentieel sporenelement, onmisbaar voor mens en dier. Ook is het desinfecterend en helpt het om bijvoorbeeld legionella en MRSA te bestrijden. 

Karakter en eigenschappen

Naast dat het een erg mooi metaal is om te zien, is koper is één van de beste thermische en elektrische geleiders. Omdat het duurzaam is en niet roest wordt het onder meer gebruikt voor waterleidingen. Ook wordt het al sinds eeuwen voor dakbedekking en dakgoten toegepast. Koper is niet magnetisch, daarom wordt koperen of bronzen gereedschap ook vaak gebruikt in bijvoorbeeld de computerindustrie.

Net als zilver heeft het geweldige antibacteriële eigenschappen. Dat is mede de reden waarom muntgeld meestal van koper of zilver gemaakt werd. Een koperen of messing deurknop is bacteriologisch veel schoner dan bijvoorbeeld een roestvrijstalen.

Groenten en fruit bewaard in koperen schalen blijven langer vers.

koper

Voor mens en dier

Koper is een essentieel sporenelement voor de hogere dier- en plantensoorten. Het is van wezenlijk belang bij de stofwisseling in het lichaam. Het regelt onder meer de opname van ijzer en vitaminen. Het zit in meer dan 20 enzymen en is betrokken bij het functioneren van het zenuwstelsel.

Voldoende koper is met name belangrijk tijdens de zwangerschap. Het speelt een fundamentele rol bij de ontwikkeling van zowel de foetus als de reeds geboren baby. Vandaar dat babyvoeding vaak verrijkt is met koper. Kijk hier voor meer informatie over het kopergehalte in voedingstoffen.

Voor planten

Bij planten heeft het een soortgelijke functie. Koper is een belangrijk bestanddeel is van verschillende enzymen en proteïnen. Daardoor speelt het een vitale rol bij de groei en stofwisseling van de wortels naar het blad, bloemen en vruchten. Een voldoende hoog kopergehalte geeft planten meer weerstand tegen ziekten.

Kopergebrek leidt tot matige groei en slecht ontwikkelde planten met weinig opbrengst. Door het werken met bronzen tuingereedschap, dat bestaat uit ruim 90% koper, komen er kleine koperdeeltjes in de grond. Deze worden als sporenelement door planten opgenomen. Hierdoor kunnen er robuuste, sterke en vitale planten groeien. Dit werd rond 1950 ontdekt door Viktor Schauberger.

Bewerken

Koper is gemakkelijk te bewerken. Het kan geslagen en gevormd worden tot ingewikkelde figuren zonder te scheuren. Het kan zelfs gesponnen worden tot draden zo dun als een mensenhaar. Is het te hard geworden door het beslaan, dan is verhitten voldoende om het weer zacht te maken. Als je ijzer slijpt zie je vonken. Bij koper niet. Daarom wordt er op plaatsen waar vonkvorming gevaarlijk is gewerkt met koper en bronzen gereedschap. Bijvoorbeeld in de verf- en gasindustrie.

Door omsmelten is het steeds weer opnieuw te gebruiken. Ongeveer 40% van het huidige wereldgebruik is gerecycled koper met andere metalen. In zijn pure vorm is koper zacht. De sterkte die nodig is voor tuingereedschap verkrijgt men door het te legeren met andere metalen en door koud smeden.

Als je koper met zink legeert, ontstaat messing. Dit is een goudkleurig metaal dat harder en sterker is dan koper. Legeer je het met tin dan krijg je brons. Brons is ook harder en sterker, en een stuk taaier. Daarom wordt brons gebruikt voor de bladen van al het gereedschap.

Met water

koper

Zowel koper als zilver worden al eeuwenlang gebruikt vanwege hun desinfecterende werking. Zo gebruikten de Vikingen al koperen strips op hun schepen. Hiermee gingen ze de aangroei van algen en schelpen tegen. Moderne schepen gebruiken nog altijd dezelfde techniek. Nomaden gebruikten zilveren munten om de kwaliteit van het drinkwater te verbeteren. Ook het water in wensputten, waar met zilveren en koperen muntjes in gooit, is helder. Dankzij de desinfecterende werking van deze metalen.

Ionisatie van koper en zilver werd in de jaren ’50 van vorige eeuw gelijktijdig ontwikkeld in Europa en de Verenigde Staten. Maar dit proces was dus al in de oudheid bekend! Onlangs is in Nederland een aantal proeven van start gegaan om met behulp van zilver- en koperionen water te desinfecteren. En in 2008 is koper door de EPA (Environmental Protection Agency) erkent als antibacterieel metaal.

Enkele feiten

Koper is onmisbaar.


Baby’s worden geboren met een kopergehalte dat 5 tot 10 keer hoger ligt dan van een volwassene.

Kinderen hebben het nodig voor een gezonde groei en goede ontwikkeling.

Volwassenen hebben 2-3 mg per dag nodig, zwangere vrouwen 3-4 mg per dag.

De WHO ziet kopergebrek als een bedreiging, vet voedsel is arm aan koper.

Ook dieren en planten hebben koper nodig in hun voedings- en meststoffen.


Koper is veilig.

  • Het accumuleert niet, noch in het lichaam, noch in de biologische keten.
  • Overmatig opgenomen koper wordt uitgescheiden.
  • Kinderen krijgen geen diarree van koper. Uit een studie van de Zweedse milieuorganisatie EPA, blijkt dat diaree veroorzaakt wordt door een virus en niet door koper.
  • De WHO stelt dat koper geen chronische ziekten tot gevolg heeft en dat het niet schadelijk is voor de foetus.
  • Ziekten die ontstaan door kopergebrek of ophoping van koper worden niet veroorzaakt door koper maar door een genetisch defect. Kopergebrek: ziekte van Menke, koperophoping: ziekte van Wilson.
  • Het wordt niet gemakkelijk opgenomen in het lichaam (is niet bio-beschikbaar). Omdat het vrije koper-ion dat kan reageren met het lichaam, snel gebonden wordt tot een oxide, sulfide of carbonaat. En in deze vorm het lichaam weer verlaat.
  • In drinkwater van goede kwaliteit is het onmogelijk zoveel koper te krijgen dat bio-beschikbaar is, dat het misselijkheid of braken tot gevolg heeft. Industrieel geproduceerde kopersulfaat is wel in water oplosbaar en wordt gebruikt als braakmiddel.
  • Slechts een klein deel van het kopergehalte in water, grond en sedimenten is bio-beschikbaar.
  • Corrosie betekent dat koper teruggaat naar haar minerale vorm.

Koperen leidingen zijn veilig.

  • Koperen leidingen zijn in tegenstelling tot kunststof leidingen niet doordringbaar voor giftige gassen, zuurstof, oplosmiddelen, geuren, bacteriën en knaagdieren.
  • Bacterie groei wordt geremd, zowel tegen maagziekten als legionella.
  • Koperen buizen zijn bestand tegen hoge temperatuur en druk. Bovendien zijn ze brandveilig en geven bij brand geen schadelijke gassen af.

Uitstekende ervaringen met koper.

  • Koper heeft door de eeuwen heen bewezen een veilig en betrouwbaar te zijn dat de mensheid veel voordelen biedt.

bron: European Copper Institut

vertaling Joop Schalen.